Joubertstraat 43
Hier woonde:
Sophie van Spiegel, geboren op 25 oktober 1890 in Amersfoort.
Zij was lerares op de Vismarktschool in Den Helder. In mei 1940 werd de school gevorderd door de Duitsers voor inkwartiering van soldaten en werd Sophie gedwongen werkloos.
Eind 1940 werd Sophie ontslagen als lerares omdat zij Joods was. Een vroegere collega-lerares heeft haar nog een onderduikadres aangeboden maar om onduidelijke reden is Sophie hier niet op ingegaan.
Ze verhuisde in de oorlog nog naar Amersfoort en later naar Deventer. In 1943 verhuisde zij gedwongen naar Amsterdam.
Op 20 juni 1943 werd Sophie opgepakt en weggevoerd naar Kamp Westerbork.
Met transport nummer 69 werd zij op 29 juni 1943 gedeporteerd naar Sobibor.
Sophie, 52 jaar oud, werd op 2 juli 1943 vermoord in Sobibor, Polen
Als blijvende herinnering aan Sophie is in de jaren 50 een plaquette onthuld in de Vismarktschool aan de Vismarkt te Den Helder
Javastraat 73 (v/h 155b)
Hier woonden:
Mozes Salomon van der Horst, zijn vrouw Henderika van der Horst-de Vries en hun dochter Julie Henny van der Horst.
Mozes Salomon van der Horst, geboren op 22 oktober 1891 in Wageningen was van beroep hoofdonderwijzer aan de Vismarktschool te Den Helder. In mei 1940 werd de school gevorderd door de Duitsers voor inkwartiering van soldaten en werd Mozes gedwongen werkloos.
Eind 1940 werd Mozes ontslagen als leraar omdat hij Joods was.
Henderika van der Horst-de Vries, geboren op 3 augustus 1892 in Coevorden was huisvrouw en moeder van Julie Henny van der Horst, geboren 14 augustus 1923 in Den Helder.
Na het gedwongen ontslag van Mozes verhuisde het gezin eind 1940 naar Utrecht.
Mozes Salomon van der Horst, 49 jaar oud, overleed op 25 januari 1941 te Utrecht.
Henderika van der Horst-de Vries, 50 jaar oud, werd vermoord op 28 mei 1943 te Sobibor, Polen.
Julie Henny van der Horst, 19 jaar oud, werd vermoord op 9 juli 1943 te Sobibor, Polen.
Hector Treubstraat 60
Hier woonden:
Nathan Brogholter en zijn vrouw Elsa Brogholter-Passmann.
Nathan Brogholter, geboren op 2 mei 1883 te Goor in de provincie Overijssel. Hij was van beroep manufacturier.
Elsa Brogholter-Passmann, geboren op 22 juli 1883 te Xanten in Duitsland.
Nathan en Elsa trouwden op 18 februari 1919 te Nijmegen en hebben geen kinderen gekregen.
In de oorlog zijn ze gevlucht naar Berhardine Glaser-Passman de zus van Elsa die woonde in Nijmegen.
Nathan Brogholter, 59 jaar oud, kwam op 14 oktober 1942 om het leven in Kamp Westerbork.
Elsa Brogholter-Passmann, 59 jaar oud, werd vermoord op 26 oktober 1942 te Auschwitz, Polen.
Crocusstraat 57
Hier woonde:
Maurits Warendorf, geboren op 9 mei 1876 te Oosterhout.
Hij was een gepensioneerd kantoorbediende uit Amsterdam en genoot in Den Helder met zijn vrouw van zijn pensioen.
Maurits Warendorf is op 20 december 1917 te Amsterdam met Neeltje Boot getrouwd en omdat ze al ouder waren blijft het huwelijk kinderloos.
Maurits was Joods en Neeltje niet. In april 1943 is Maurits Warendorf in Amsterdam gearresteerd wegens het Joods zijn en werd op transport gezet naar Westerbork in Drenthe.
Maurits Warendorf, 67 jaar oud, is omgekomen op 14 mei 1943 te Westerbork.
Tulpstraat 9
Hier woonden:
Icek Turm en Chaja Ryfka Turm-Sternheim.
Icek Turm, geboren op 23 juli 1886 in Bilgozay te Polen. Hij was Koopman van beroep.
Chaja Ryfka Turm-Sternheim, geboren op 3 juli 1884 in Lezajsk te Polen.
In 1933 besluit het gezin met 2 zonen en een dochter te vertrekken uit Polen en zij vestigden zich in Den Helder. In de zomer van 1942 worden de beide ouders op transport gezet, de 3 kinderen weten te ontkomen. De dochter Esther krijgt een onderduik adres in de Wieringermeer en weet zo de oorlog te overleven. In 1947 emigreert zij naar Israël. De onderduikfamilie, de familie Wiegersma, kreeg de Yad Vashem onderscheiding.
Icek Turm 56 jaar oud en Chaja Ryfka Trum-Sternheim 58 jaar oud werden beiden op 7 mei 1943 vermoord in Sobibor, Polen.
Stadsdichter Marja Lelie
Esther
alles keert en draait, de muren
zijn gevallen, in mijn kinderhoofd
de gekende geur en kleur van stukken
gebloemd behang, een kast, de trap
tijd lijkt stil te staan, wanneer
mijn huis als vertraagde beeltenis
nog warm licht geeft, geel schijnsel
op grijs geplaveide grond
ik geef mijn kleine hand en stap
in wankelbaar vertrouwen voort
besmet door grote ogen, geluiden
hard en ijzig koud van toon
een stonde kijk ik achterom, verward
valt mijn laatste, plots heldere, blik op
de vertrouwde stoep naast de pop
waar mijn verborgen naam verschijnt
Esther betekent in het Hebreeuws ‘verborgen’.
Het feest van Poeriem is een joods voorjaarsfeest, het wordt ook wel “Lotenfeest” genoemd. Tijdens dit feest herdenken de joden dat hun volk werd gered van de vreselijke Haman. Heel lang geleden wordt het joodse volk verjaagd uit hun land. Ze moeten in Babelonië gaan wonen. Als ze daar een tijd leven, wordt Babelonië veroverd door de koning van Perzië Ahasveros. Ahasveros kiest het mooie joodse meisje Esther als vrouw. Esther is het nichtje van Mordechai, de leider van de joden. Ahasveros weet niet, dat zij een joodse is. Op een dag stelt de koning een nieuwe eerste minister aan. Het is Haman, de rijkste man van de stad. Haman, die een hekel heeft aan de joden, wil dat iedereen voor hem buigt, ook de oom van Esther. Maar deze weigert dat en Haman besluit uit wraak alle joden te doden. De dag waarop hij dat zou doen weet hij nog niet en daarom pakt hij poeriem, een soort lootjes om te bepalen wanneer het zal gebeuren. Mordechai komt erachter, dat Haman zijn volk wil doden. Hij vraagt zijn nicht Esther om hem te helpen en de koning te vragen om Haman te stoppen. De koning doet het en laat Haman oppakken. En de dag dat Haman de joden zou doden wordt voor de joden een feestdag die ze ieder jaar zullen vieren.En dat doen ze dan ook! Het lijkt wel carnaval! Tijdens het Poeriemfeest komen de kinderen verkleed naar de Synagoge. Daar wordt het verhaal van Esther uit een rol voorgelezen en steeds als de kinderen de naam Haman horen, maken ze een enorm kabaal: ze stampen met hun voeten, trommelen op tafels en ratelen met hun poeriemratel. Niemand mag die naam horen en zo wordt het kwaad overschreeuwd.
Esther stond bekend om haar mooie uiterlijk en haar verborgen kwaliteiten.
